Καλή η ανάλυση, αλλά μήπως όταν γίνεται υπερανάλυση, χάνεται το νόημα και η ουσία των γεγονότων και των συναισθημάτων;
Το να ερευνούμε σε βάθος τις σκέψεις μας, καθώς και να επεξεργαζόμαστε τα δεδομένα που μας εμφανίζονται καθημερινά, είτε πρόκειται για γεγονότα, είτε για σκέψεις, και συναισθήματα, τόσο δικά μας, όσο και βάσει των ανθρώπων που συναναστρεφόμαστε και εμπλέκονται στη ζωή μας, είναι σημαντικό, καθώς μας βοηθάει να συνδέουμε διαφορετικά μεταξύ τους ερεθίσματα και τελικά, να δίνουμε νόημα στη ζωή μας.
Όμως, πόσο ωφέλιμες μπορεί να είναι όλες αυτές οι αναλύσεις για την ψυχολογία μας, το σώμα μας και την υγεία μας γενικότερα;
Το να ασχολούμαστε με τις σκέψεις μας συνεχώς, συχνά καταλήγει να γίνεται αυτοσκοπός, και τότε που η ικανότητά μας να αναλύουμε τα πράγματα… γυρίζει μπούμερανγκ τα πράγματα! Κι αυτό γιατί τελικά, αντί να βελτιώνουμε με κάποιο τρόπο τη ζωή μας και να διευκολύνουμε τον εαυτό μας, εν τέλει όλα μπερδεύονται, περιπλέκονται μεταξύ τους και στα μάτια μας μοιάζουν πολύ δυσκολότερα!
Μπορεί αρχικά να ξεκινούμε την ανάλυση των καταστάσεων και των συναισθημάτων με μόνη πρόθεση να κατανοήσουμε καλύτερα τα κίνητρα των άλλων, ή στην προσπάθειά μας να συνδέσουμε τις διάφορες σκέψεις με τα συναισθήματα, προκειμένου να μπορούμε να τα ερμηνεύουμε και να δίνουμε κάποιο νόημα σε όλα αυτά. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές κατά κάποιον τρόπο αποτυγχάνουμε, καθώς τελικά καταλήγουμε να αναλώνουμε τον εαυτό μας και την ενέργειά μας σε εσωτερικούς «μονολόγους» δίχως τέλος. Φυσικά, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να θυσιάζεται η σκέψη και η δημιουργικότητά μας στον βωμό των εικασιών και υποθέσεων σχετικά με το τι μπορεί να συμβεί σε κάθε τυχαία περίπτωση.
Έτσι, στην συνέχεια ενισχύονται οι αρνητικές σκέψεις, οι φόβοι, ο θυμός, αλλά και τα αισθήματα μειονεξίας και κατωτερότητας, τα οποία με την σειρά τους δίνουν τροφή για περαιτέρω υπερανάλυση, κρατώντας ανοιχτό αυτόν τον φαύλο και μάταιο κύκλο.
Μήπως λοιπόν όταν υπεραναλύουμε, οποιοσδήποτε προβληματισμός μας μετασχηματίζεται σε πραγματικό πρόβλημα, έχοντας έτσι σοβαρό αντίκτυπο στο μυαλό και το σώμα μας;
Τι γίνεται στην πραγματικότητα όταν η ανάλυση γίνεται… υπερανάλυση;
1. Οι πιθανότητες να δράσουμε εξαντλούνται
Η υπερανάλυση έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργούμε επιπλέον σενάρια και επιλογές, καταλήγοντας τελικά σε αδυναμία να πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση. Έτσι, ξεχνάμε το γεγονός ότι όταν αποφεύγουμε να δοκιμάζουμε τις οποιεσδήποτε επιλογές, δεν είμαστε σε θέση να μάθουμε και με βεβαιότητα το αποτέλεσμα.
2. Η ενέργειά μας χάνεται
Η υπερανάλυση για να γίνει, χρειάζεται και αρκετά ποσά νοητικής ενέργειας. Καθώς υπεραναλύουμε, ο εγκέφαλός μας παράγει ταυτόχρονα αμέτρητες σκέψεις και σενάρια, τα οποία φυσικά δεν μας οδηγούν σε τίποτα παραγωγικό και αποτελεσματικό, αντιθέτως μάλιστα δίνεται ώθηση στην κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες να δράσει, προκαλώντας μας έτσι εξάντληση.
3. Δημιουργικότητα μηδέν
Ας το παραδεχτούμε. Η ανάλυση όταν γίνει υπερανάλυση δεν οδηγεί πάντοτε σε λύσεις, αντιθέτως μπορεί να μπλοκάρει την σκέψη μας από το να γίνει δημιουργική με όσα μετράνε πραγματικά για εμάς τελικά.
4. Χάνουμε τον ύπνο μας
Οι σκέψεις… στήνουν πραγματικά χορό όταν ξαπλώνουμε να κοιμηθούμε, καθώς οτιδήποτε συνέβη κατά την διάρκεια της ημέρας, ο εγκέφαλος βρίσκει χρόνο να το επεξεργαστεί. Οι διαταραχές ύπνου εμφανίζονται και φυσικά η αϋπνία διογκώνει το πρόβλημα.
5. Η διάθεση αλλάζει και το συναισθηματικό φαγητό έρχεται…
Σε κάποιους η υπερανάλυση ανοίγει την όρεξη, σε άλλους πάλι την κόβει. Όμως, το κακό είναι πως οδηγεί και σε ανθυγιεινές επιλογές, καθιστώντας τους ανθρώπους ευάλωτους, νομίζοντας πως έτσι θα ικανοποιήσουν τον οργανισμό τους.
Πώς αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της υπερανάλυσης;
Βήμα 1
Συνειδητοποιούμε την ύπαρξη του προβλήματος και το αποδεχόμαστε.
Βήμα 2
Για κάθε κατάσταση που μας απασχολεί σταματούμε πάντα στις τρεις επιλογές και σε τρία πιθανά σενάρια, σταματώντας την περιττή εξερεύνηση…
Βήμα 3
Απασχολούμαστε με διάφορες δραστηριότητες που μας είναι ευχάριστες και μας χαλαρώνουν, αποσπώντας έτσι την προσοχή του νου μας από… τα δίχτυα της υπερανάλυσης. Ξεκινάμε μία τέχνη, μαθαίνουμε μια ξένη γλώσσα, τρέχουμε, κάνουμε γυμναστική κ.λπ.
Βήμα 4
Πριν τον ύπνο, καταγράφουμε τις ανήσυχες σκέψεις μας, αφήνοντάς τες στο χαρτί, ενώ παράλληλα εξετάζουμε σοβαρά το ενδεχόμενο να ζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου επαγγελματία ψυχικής υγείας προκειμένου να βρεθεί από κοινού μια λύση για την ανησυχία και υπερανάλυση.